[COVID-19] Chiến lược “Làm phẳng đường cong”

Một số quốc gia châu Âu có quan điểm để dịch bệnh lan tỏa tự nhiên, từ đó sẽ tạo ra miễn dịch cộng đồng.

“Miễn dịch cộng đồng” hay “ép đỉnh” dịch?

Trong khi Chính phủ năng cùng đa số người dân đang nỗ lực chống dịch bệnh COVID-19 thì đâu đó vẫn có ý kiến cho rằng các biện pháp kiểm soát dịch bệnh tại Việt Nam như đóng cửa trường học, ngừng khai thác một số đường bay quốc tế và đặc biệt là cách ly kiểm dịch là quá mức cần thiết. Quan điểm này gợi ý việc để virus lan truyền nhằm tạo miễn dịch nhanh trong cộng đồng - điều mà một số nước phương tây đang áp dụng.

Ở một số quốc gia châu Âu như Anh, Đức, người ta có quan điểm là để dịch bệnh lan tỏa tự nhiên trong cộng đồng, từ đó sẽ tạo ra miễn dịch cộng đồng hay miễn dịch bầy đàn (herd immunity). 

Về mặt lý thuyết, khi có bệnh dịch, có tác nhân gây bệnh xảy ra trong cộng đồng thì sẽ có những người mắc và những người đó hình thành miễn dịch. Trong tình huống này, miễn dịch cộng đồng được hiểu nôm na là một số người tiêm vaccine để tạo miễn dịch cho cộng đồng nhưng không nhất thiết phải tiêm hết cho từng cá thể trong cộng đồng đó. 

Tuy nhiên, muốn có được miễn dịch cộng đồng thì số người nhiễm bệnh sẽ rất lớn. Nghĩa là số người mắc bệnh gần như ở tất cả mọi người. Do đó, nếu chủ động làm miễn dịch cộng đồng nhanh bằng cách để lây nhiễm tự nhiên sẽ rất nguy hiểm. Nhất là khi chưa có vaccine cho virus SARS-CoV-2 này. 

PGS.TS Nguyễn Huy Nga - Nguyên cục Trưởng cục Y tế dự phòng cho rằng nếu miễn dịch cộng đồng cao thì cũng sẽ có số lượng người phải tử vong không lường trước được. Ở đây là tính mạng của con người nên không thể đánh đổi.

Iran phóng thích 70.000 tù nhân do lo ngại dịch COVID-19 lây lan. Ảnh: Đội ngũ y tế phun thuốc khử trùng ở Mashhad, Iran. (Nguồn: Reuters)
Iran phóng thích 70.000 tù nhân do lo ngại dịch COVID-19 lây lan. Ảnh: Đội ngũ y tế phun thuốc khử trùng ở Mashhad, Iran. (Nguồn: Reuters)

Ví dụ đơn giản, 10 người mắc bệnh có 4 người già, nhưng nếu nhân số người mắc lên 1000 người thì sẽ có 400 người già mắc. Khi đó nhóm người này không đủ sức khỏe để tạo miễn dịch và có thể tử vong.

Đó là chưa kể về đề về quyền con người. Nếu xác định bệnh nhân dương tính thì bệnh nhân đó phải được điều trị. Điều này liên quan trực tiếp đến nguồn nhân lực y tế và khả năng đáp ứng về y tế của quốc gia. Với tốc độ lây lan đến chóng mặt của COVID-19 thì câu trả lời là không thể có một quốc gia nào đủ mạnh về y tế để kiểm soát. 

Từng trả lời CNN, Điều phối viên chăm sóc đặc biệt trong đơn vị phản ứng khủng hoảng cho khu vực phía bắc Lombardy, Ý, Antonio Pesenti nói rằng hệ thống chăm sóc sức khỏe của Lombardy đang “trên bờ vực sụp đổ”, mặc dù đã nỗ lực giải phóng giường bệnh. “Chúng tôi buộc phải thiết lập điều trị chăm sóc đặc biệt ở các hành lang”, Pesenti nói.

Trong điều kiện và khả năng có hạn của hệ thống y tế, việc “làm phẳng đường cong” và trì hoãn đỉnh dịch là nhiệm vụ tối quan trọng. Mặc dù không thể xóa sổ virus ngay lập tức nhưng các biện pháp ngăn chặn có thể làm chậm quá trình lây nhiễm trong cộng đồng.

Khi dịch bùng phát rất nhiều bệnh viện sẽ hoạt động hết công suất và việc “làm phẳng đường cong” hay nói cách khác là “ép đỉnh dịch” sẽ giúp các bệnh viện và các chuyên gia y tế công cộng có thời gian lên kế hoạch và chuẩn bị. Việt Nam trong sự nỗ lực của Chính phủ cùng toàn dân đang thực hiện chiến lược đó một cách hiệu quả.

Dân làm “pháo đài” chống dịch

Ngay từ khi xuất hiện ca nhiễm bệnh đầu tiên Việt Nam đã không chủ quan và thực hiện ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh rất tốt. Điều này đã được WHO khẳng định. Sự phát triển của dịch COVID-19 vốn được chia thành 3 giai đoạn: khởi phát (giai đoạn 1), bùng phát (giai đoạn 2) và kết thúc (giai đoạn 3). Ở mỗi giai đoạn này bị ảnh hưởng bởi những điều kiện khác nhau. Cách phòng chống dịch của mỗi nước sẽ ảnh hưởng đến hình dạng của đường cong dịch. 

Ở giai đoạn khởi phát COVID-19 được hình dung như một vài đám cháy với những tia lửa nhỏ bắn ra nhiều hướng và mục tiêu của chính phủ là ngăn chặn những tia lửa đó. Việt Nam đã làm rất tốt ở giai đoạn này. Còn Trung Quốc đã thất bại ở giai đoạn 1 nhưng họ đã khoanh dịch rất ổn ở giai đoạn tiếp theo.  

Trong khi đó các nước châu Âu có vẻ như do sự chủ quan đã dẫn tới thất bại trong việc phòng thủ ngay từ đầu, thâm chí cách mà họ chọn là để người dân tự chiến đấu với virus SARS-CoV-2 giống như họ đã từng chiến đấu với các dịch sốt virus khác. Tuy vậy với sự bùng phát quá nhanh và lan rộng hiện nay ra cộng đồng thì một số nước bắt đầu có động thái quan tâm hơn tới việc cách ly và một số biện pháp xã hội. 

Với tình hình lây nhiễm mạnh trên toàn cầu, Việt Nam đang bước vào giai đoạn 2 của dịch bệnh. Mục tiêu sẽ là giữ cho giai đoạn 2 của đường cong dịch bệnh càng phẳng càng tốt, giữ cho số lượng ca bệnh được báo cáo mỗi ngày càng thấp càng tốt. 

Thành công ở giai đoạn 1 là chúng ta đã chữa trị thành công cho 16 ca nhiễm bệnh. Nhưng kể từ khi ca bệnh thứ 17 xuất hiện cũng là lúc Việt Nam bước vào giai đoạn can go và nguy hiểm khi dịch đã lan ra hơn 100 nước. Chúng ta phải ngăn chặn dịch bệnh từ trăm ngả thay vì một vài ngả như trước đây. 

Bên cạnh nỗ lực chống dịch, dập dịch của Chính phủ, hệ thống chính trị thì vẫn có một bộ phận tỏ thái độ bàng quan, xuyên tạc về tình hình chống dịch. Nhiều đối tượng phát tán tin xấu gây hoang mang dư luận, phá hoại nền sản xuất và công cuộc chống dịch COVID-19, nhưng không vì thế mà niềm tin thắng dịch của Việt Nam giảm đi. 

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, trong phòng chống dịch thì niềm tin là hết sức quan trọng, không bao giờ bi quan trong bất cứ tình huống. Việt Nam đã từng chữa khỏi 16 trường hợp, kể cả người cao tuổi có bệnh nền phức tạp. Do đó, Việt Nam có ý chí, quyết tâm cao để chiến thắng đại dịch… 

Chống giặc dịch không bao giờ là dễ dàng cả. Nhưng không vì thế mà chúng ta sợ hãi. Người ta thường nói chỉ có đương đầu với sợ hãi mới chấm dứt sợ hãi. 

“Chính phủ luôn đặt vấn đề sức khỏe của người dân là quan trọng nhất, là ưu tiên hàng đầu. Chúng ta chấp nhận hy sinh một số lợi ích kinh tế trước mắt, ngắn hạn để bảo vệ tốt nhất sức khỏe người dân” - Thủ tướng nhấn mạnh – “Mỗi doanh nghiệp, mỗi người dân, mỗi khu dân cư phải là “pháo đài” phòng chống dịch. Phải tuyên truyền đến từng người dân hiểu được phương pháp phòng chống cho cá nhân, cho gia đình và cộng đồng một cách tốt nhất”. 

Tình huống này cũng là một trong những đề bài đã được dự liệu và nằm trong khung trả lời sẵn có. Hy vọng rằng nếu có thể ngăn chặn tất cả con đường lây truyền của COVID-19 thì đó cũng sẽ là dấu chấm hết của virus SARS-CoV-2 này.

Nhưng rõ ràng chuyện quan trọng nhất lúc này chính là kiến thức, niềm tin và tinh thần vì cộng đồng của mỗi người dân để biến điều đó thành hiện thực. Có những thứ ấy, chúng ta lại sẽ nhanh chóng trở lại cuộc sống yên bình…

Việt Quang