Hợp tác xã nông nghiệp Tân Ba có 196 gia đình xã viên với 222 lao động. Đơn vị hoạt động sản xuất trên địa bàn phường Thái Hòa, thị xã Tân Uyên và xã Đất Cuốc, huyện Bắc Tân Uyên (tỉnh Bình Dương). Do trước đây, huyện Tân Uyên (cũ) chia tách thành hai đơn vị hành chính nên nay hợp tác xã có 2 vùng sản xuất cách xa nhau. Tại thị xã Tân Uyên, hợp tác xã có trên 48 ha đất sử dụng trồng các loại lúa, rau quả, hoa và 38 ha mặt nước ao hồ sử dụng nuôi cá.
Tại địa bàn huyện Bắc Tân Uyên, năm 1979 HTX Tân Ba khai hoang 155,49 ha đất là vùng rừng tái sinh và những trảng cây bụi để lấy đất canh tác. Năm 1979, UBND tỉnh Sông Bé đã có quyết định cấp phép cho hợp tác xã 155,49 ha đất sản xuất. Trong nhiều năm, địa phương buông lỏng quản lý đất đai, nhiều diện tích đất canh tác của hợp tác xã bị lấn chiếm. Năm 2003, UBND tỉnh Bình Dương cấp quyền sử dụng đất cho HTX Tân Ba 65,711 ha sản xuất, chỉ bằng 40% diện tích đất trước đây đơn vị đã khai hoang. Phần lớn diện tích đất này hợp tác xã đã trồng cao su, một số ít diện tích trồng tre Điền Trúc. Diện tích đất còn lại 87,9 ha đất vốn trước đây do HTX Tân Ba khai hoang, bị nhiều người lấn chiếm đã được UBND huyện Tân Uyên cấp cho các hộ dân tại địa phương sản xuất.
Ảnh: Internet
Năm 2015, Nhà nước thu hồi gần 6 ha đất trồng cao su của HTX Tân Ba để xây dựng trụ sở của công an huyện mới Bắc Tân Uyên và mở rộng đường ĐH 411. Năm 2017, tỉnh Bình Dương thu hồi 24,39 ha vườn cao su HTX Tân Ba để xây dựng khu tái định cư huyện Bắc Tân Uyên (thực chất là khu dân cư mới) và 1,5 ha mở rộng trụ sở Công an huyện Bắc Tân Uyên. Toàn bộ diện tích cao su này là những vườn cây đang được 12 hộ xã viên hợp đồng khoán sản xuất với hợp tác xã. Thu hồi đất của đơn vị kinh tế tập thể này, UBND huyện Bắc Tân Uyên đã có Quyết định số 2797/QĐ-UBND ngày 17/10/2018 về Bồi thường cho hợp tác xã có đất bị thu hồi với mức bồi thường 100 triệu đồng/ha (tức 10.000 đồng/m2 đất). Đối với các hộ xã viên nhận hợp đồng khoán sản xuất với hợp tác xã được bồi thường hỗ trợ sản xuất với đơn giá 128.000 đồng/m2. Trong số này có 4 hộ xã viên thực hiện hợp đồng khoán sản xuất với hợp tác xã từ năm 2010. Riêng với gia đình bà Chiêm Lạc, có đất kế bên với nguồn gốc là đất của HTX Tân Ba khai hoang nay bị thu hồi đã được hỗ trợ tiền với đơn giá từ 320.000 đến 410.000 đồng/m2 đất, cao hơn tiền hỗ trợ đơn vị kinh tế tập thể từ 32 đến 41 lần.
Trước đây, 2 gia đình nông dân cá thể Võ Văn Trí và Võ Thanh Liêm thực hiện hợp đồng giao khoán đất sản xuất với HTX Tân Ba với thời gian nhận khoán từ năm 2004 đến 2015. Hết hạn hợp đồng sản xuất với HTX Tân Ba hơn 2 năm, những thửa đất này nằm trong tổng thể diện tích 24,39 ha bị thu hồi để xây dựng khu dân cư mới của huyện Bắc Tân Uyên. Là đất của HTX Tân Ba quản lý sử dụng, nhưng 2 hộ dân này lại được ưu ái nhận tiền bồi thường về đất và hỗ trợ với giá 128.000 đồng/m2, cao gấp 12,8 lần tiền hỗ trợ chủ đất là đơn vị đã bỏ nhiều tiền của công sức khai hoang, cải tạo bồi bổ đất và đầu tư sản xuất.
Sau khi bị thu hồi đất, diện tích trồng cây lâu năm của HTX Tân Ba chỉ còn 35,6 ha. Hiện nay, tổng diện tích cả 2 vùng (vùng sản xuất lúa, hoa màu, nuôi cá và vùng trồng cao su) của đơn vị kinh tế tập thể này chỉ còn 83 ha; bình quân mỗi lao động sản xuất có trên 3.700 m2 đất để canh tác.
Điều đáng nói rằng, trên danh nghĩa việc thu hồi đất HTX Tân Ba để xây dựng khu tái định cư huyện Bắc Tân Uyên. Nhưng thực tế, vùng cao su 24,39 ha này bị thu hồi xây dựng khu dân cư mới. Khu đất có vị trí đắc địa này đang được thiết kế xây dựng chi tiết, nhằm mục đích phân lô bán nền cho những người có nhu cầu làm nhà ở. Được biết, ở khu đất gần đó là Dự án Lake View Bình Dương cách vùng đất thu hồi đất HTX Tân Ba vài trăm mét được xây dựng khu dân cư mới. Khu đất này đã được phân lô, xây dựng kết cấu hạ tầng hoàn chỉnh và đang bán 1 nền nhà 600 triệu đồng.
Với khu đất 24,39 ha thu hồi của HTX Tân Ba sẽ thiết kế được bao nhiêu lô đất nền nhà (mỗi lô 100 m2 )? Sẽ không lâu, mỗi lô đất bán với giá 600 triệu đồng, chủ dự án khu dân cư mới đã thu khoản tiền lớn, trong khi đơn vị kinh tế tập thể đã bỏ nhiều tiền của công sức để khai hoang, cải tạo và bảo vệ đất đai hơn 40 năm chỉ được bồi thường hỗ trợ 2,439 tỉ đồng cho 24,39 ha đất bị thu hồi, chỉ bằng giá trị của dăm trăm mét vuông đất nền của khu dân cư mới bán đấu giá. Vậy, việc bồi thường và hỗ trợ đất thu hồi HTX Tân Ba với đơn giá 10.000 đồng/m2 có thỏa đáng không? (nội dung này đã được phản ánh trong bài báo "Bồi thường có thỏa đáng đất bị thu hồi của đơn vị kinh tế tập thể?" trên báo Kinh doanh và Pháp luật phát hành trong tháng 12/2019).
Hợp tác xã nông nghiệp Tân Ba được phong tặng danh hiệu Anh hùng trong thời kỳ đổi mới, là đơn vị dẫn đầu trong phong trào thi đua ngành HTX các tỉnh vùng miền Đông Nam Bộ năm 2013 và nhận nhiều danh hiệu cao quý của Nhà nước trao tặng. Với thành tích xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng và phát triền kinh tế - xã hội là niềm tự hào của tập thể HTX Tân Ba. Đó là nền tảng để đơn vị kinh tế tập thể vượt khó đi lên.
Thực tế hiện nay, diện tích canh tác quá ít, sản xuất manh mún, hợp tác xã đưa tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất và thực hiện sản xuất nông nghiệp công nghệ cao; đồng thời áp dụng khoán sản phẩm đối với từng loại hình sản xuất. Nhờ vậy, đơn vị đã khắc phục được phần nào về giải quyết được việc làm và nâng cao trình độ tay nghề cho xã viên, nâng cao năng suất lao động. Với diện tích đất ít ỏi sử dụng canh tác, trong năm 2019, HTX Tân Ba thực hiện đa canh nhằm tận dụng đất đai và nguồn nước hợp lý làm ra nhiều loại sản phẩm. Trong đó, sản xuất lúa 16 ha đạt 72 tấn thóc, đậu bắp 10 ha thu 120 tấn quả, dưa leo 6 ha thu 150 tấn quả, mướp đắng 5 ha thu 125 tấn quả, hoa cúc vạn thọ 11 ha thu 396.000 cây. Về lĩnh vực trồng trọt, đơn vị đã có giá trị tổng thu 5,524 tỉ đồng. Việc đưa vào 38 ha ao hồ nuôi thủy sản, hợp tác xã đã sản xuất được 355 tấn cá thịt và cá giống với nguồn thu 14,35 tỉ đồng. Tính chung sản xuất trồng trọt và nuôi cá, HTX Tân Ba đã có tổng thu 19,959 tỉ đồng; đồng thời có tổng chi trong các lĩnh vực sản xuất 12,514 tỉ đồng. Qua quyết toán, hợp tác xã thu lãi trong sản xuất kinh doanh 4,323 tỉ đồng. Bình quân mỗi lao động trồng trọt thu nhập 4,01 triệu đồng/tháng và lao động chăn nuôi đạt 5,1 triệu đồng/tháng.
Trong điều kiện khó khăn, đất canh tác quá ít, số lao động lại quá dư thừa và thiếu vốn sản xuất, trong khi đất canh tác đang bị thu hồi nhiều, hiện nay HTX Tân Ba đang phải giải bài toán khó về tìm nguồn vốn để canh tác theo mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, đào tạo nghề theo hướng áp dụng kỹ thuật tiên tiến cho xã viên và nâng cao hiệu quả sản xuất, cải thiện đời sống cho người dân.
