Bà Võ Khánh Trang - Trưởng bộ phận Nghiên cứu & Tư vấn Savills TP.HCM
Không thể phủ nhận trong thời điểm thế giới đang có những căng thẳng về thương mại cùng nhiều diễn biến xã hội bất ổn, dịch cúm COVID-19 bất ngờ xuất hiện gây thêm áp lực cho nền kinh tế tại các nước đang có dịch, trong đó có Việt Nam, và làm suy yếu những triển vọng cho thị trường bất động sản.
Giá thuê mặt bằng bán lẻ hiện đại sẽ không tăng
Năm 2019, thị trường bán lẻ hiện đại tại TP.HCM ghi nhận tình hình hoạt động tốt, tỷ lệ lấp đầy đạt 96%, cao nhất trong 5 năm gần đây. Giá thuê trung bình toàn thị trường có xu hướng giảm, tuy nhiên xu hướng này chủ yếu do nguồn cung bán lẻ tăng liên tục ở khu vực ngoài trung tâm có giá thuê thấp và cạnh tranh.
Nhận định giá thuê theo khu vực thì ở khu vực trung tâm, giá thuê trung bình có xu hướng tăng với mức tăng trưởng 11% so với năm 2018 khi hầu hết các dự án bán lẻ tại đây được lấp đầy và nhu cầu mặt bằng bán lẻ cao.
Trong khi đó, các dự án ở khu vực ngoài trung tâm có tăng trưởng giá thuê thấp hơn chỉ ở mức 3% so với năm 2018 và giá thuê trung bình chỉ bằng 35% giá thuê trung bình khu vực trung tâm nhưng nguồn cung lại gấp 10 lần nguồn cung khu vực trung tâm.
Trong quý I/2020, nguồn cung thị trường tiếp tục tăng ở khu vực ngoài trung tâm dự kiến gồm 1 trung tâm thương mại và 1 siêu thị. Thế nhưng, với tác động tiêu cực từ diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 trong những tháng đầu năm 2020 và dự kiến kéo dài trong vài tháng tới, các dự án bán lẻ hiện đại sẽ không tăng giá thuê; đồng thời các chủ đầu tư có động thái hỗ trợ khách thuê duy trì hoạt động kinh doanh cũng như đảm bảo tỷ lệ lấp đầy của dự án.
Trong đó có thể kể đến Vincom Retail công bố hỗ trợ trên giá thuê cho các khách thuê hiện tại với tỷ lệ hỗ trợ chi phí thuê mặt bằng được xem xét, đánh giá theo mức độ bị ảnh hưởng từ các vùng và ngành kinh doanh của doanh nghiệp. Các chủ đầu tư bán lẻ lớn khác cũng đang theo dõi diễn biến của dịch COVID-19 và xem xét đưa ra các mức hỗ trợ giá thuê đối với các khách thuê.
Tập đoàn Hưng Thịnh cũng công bố sẽ triển khai thực hiện chính sách ưu đãi, hỗ trợ giá thuê mặt bằng cho khách thuê tại các dự án của mình với mức giảm khoản từ 20-40% tùy từng trường hợp và thời gian hỗ trợ linh động theo diễn biến của đại dịch.
Khó tìm khách thuê mới
Nhìn lại sự bùng nổ của SARS vào năm 2003 và tác động của nó đến kinh tế, từ đó đánh giá tác động của dịch COVID-19. Nhiều bài viết về so sánh sự tương đồng giữa dịch COVID-19 và đại dịch SARS năm 2003 như hai dịch bệnh gây hàng loạt ảnh hưởng đối với nền kinh tế, xuất phát từ Trung Quốc sau đó nhanh chóng lan rộng ra các nước trong khu vực.
Tuy nhiên, dịch SARS xuất hiện vào thời điểm khi thị trường bất động sản đang ở thời kỳ suy thoái, khác với COVID-19 hiện tại khi thị trường bất động sản đang trên đà phát triển. Điều này có thể gây ra những gián đoạn kinh tế theo diện rộng.
Dịch SARS xuất phát điểm tại tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc vào gần cuối năm 2002 và chấm dứt vào khoảng tháng 6/tháng 7 năm 2003, khi thời tiết trở nên ấm áp. SARS đạt đỉnh dịch vào khoảng tháng 3/tháng 4 năm 2003. Nếu sự bùng phát của COVID-19 tương tự như SARS, chúng ta có thể dự đoán được những thiệt hại sâu rộng tới nền kinh tế trong nửa đầu năm 2020 tuy nhiên nửa cuối năm sẽ ghi nhận sự phục hồi nhanh chóng.
Đối với thị trường bán lẻ, Virus Corona có thể đẩy nhanh xu hướng chuyển dịch sang mua sắm trực tuyến. Hoạt động mua sắm trực tuyến sẽ tác động gây ảnh hưởng dài hơn mà có thể làm tăng tốc những thay đổi mang tính công nghệ trong cách sống, làm việc và mua sắm của chúng ta, trong khi các tác động khác chỉ mang tính tạm thời.
Từ đó, giá thuê mặt bằng sẽ có thay đổi dựa vào các điều kiện thị trường. Nhìn chung, các chủ đầu tư thương mại/chủ nhà sẽ cần xem xét những phương pháp hỗ trợ ngắn hạn cho các khách thuê.
Ngoài ra, trong những tháng đầu năm 2020, cùng với tác động Nghị định số 100/2019/NĐ-CP có hiệu lực từ 1.1.2020, xử phạt nghiêm khắc đối với người uống rượu bia mà vẫn lái xe, dịch COVID-19 tiếp thêm 1 đòn tác động lên ngành ẩm thực.
Khảo sát Savills gần đây cho thấy, doanh thu một số nhà hàng đã giảm lên đến 50% trong tháng 2 so với các tháng trước đó. Sự bùng phát dịch COVID-19 là bước ngoặc mà tại điểm này các chủ kinh doanh ẩm thực đưa ra định hướng kinh doanh, trong khi chủ nhà phố cần xem xét điều chỉnh giá thuê phù hợp hơn.
Trong thời gian qua, nhiều khách thuê kinh doanh nhà hàng sau khi cân nhắc về doanh thu và chi phí vận hành đã phải quyết định dừng kinh doanh và trả mặt bằng khi hết hợp đồng, trong khi một số vẫn tiếp tục duy trì kinh doanh giữ chỗ thì hoặc tạm dừng hoạt động hoặc thương thảo với chủ nhà để giảm giá thuê.
Đơn cử như một số khu vực của TP Hồ Chí Minh như Phan Xích Long (Phú Nhuận), Hồ Tùng Mậu và Ngô Đức Kế (Quận 1), các chủ nhà thường yêu cầu thuê nguyên căn, thời hạn hợp đồng thuê dài có thể lên đến 10 năm khiến nhiều khách có nhu cầu thuê từ bỏ.
Do đó, để thu hút khách thuê, chủ nhà cần giảm giá thuê từ 10% đến 20% so với giá cuối năm 2019 hoặc linh hoạt cho thuê theo diện tích khách thuê mong muốn, thay vì bắt buộc thuê nguyên căn.
Đối với các nhà phố đang cho thuê, nhiều chủ nhà cũng có những động thái thương lượng hỗ trợ khách thuê về giá thuê như một số chủ nhà chấp nhận miễn phí ít nhất 1 tháng thuê đến khách thuê kinh doanh nhà hàng hay giảm 30% đến 50% giá thuê trong ngắn hạn đối với khối kinh doanh cửa hàng tiện ích (CVS).
