Nằm lọt thỏm giữa cánh đồng nên phải đi khoảng 3 km mới tới nhưng ông chủ trang trại Trần Văn Mạnh vẫn kiên quyết không làm cầu nối từ đường lộ vào để đi lại cho gần bởi "vợ chồng tôi thích sống xa chỗ đông người". Người đàn ông 50 tuổi tâm sự, hơn chục năm nay, vợ chồng anh gần như ở hẳn trong ngôi nhà cấp 4 dựng giữa trang trại vì chỉ thích thức dậy với tiếng gà cục tác, tiếng cá, ba ba bì bõm dưới ao.
Năm nay, dự kiến doanh thu từ hai trang trại nuôi gà siêu trứng của anh ở phường Long Xuyên, thị trấn Kinh Môn, sẽ mang về khoảng 12 tỷ đồng. Đến phân gà cũng giúp ông chủ trại đút túi 15 triệu đồng mỗi tháng.
Bố mất sớm, mẹ ốm đau nên vừa học hết cấp 3 anh Mạnh đã bị giục lấy vợ. Năm 20 tuổi anh nên duyên với chị Nguyễn Thị Bảy. Hai vợ chồng buôn thúng, bán bưng, kiếm vốn mở lò gạch. Khoảng những năm 1990 -2005, vợ chồng anh đã có 5 lò gạch thủ công, thu nhập có thời điểm lên 50 -100 triệu một năm. Con nhà nông nên anh "cẩn thận" chuyển hết số tiền lãi thành vàng, gửi vào ngân hàng.
Lợi nhuận cao nhưng mấy cái lò gạch của anh cũng lắm rủi ro. Khói than đốt lò nhiều lần làm hỏng mùa màng của bà con, anh phải mang tiền đi đền. Biết nghề này không bền, năm 2003, khi có chính sách dồn điền, đổi thửa, anh Mạnh mua một mẫu đất (3.600m2) ở cánh đồng thôn Ngư Uyên, Long Xuyên để dành.
Chỉ hai năm sau, nghề làm gạch thủ công bị yêu cầu dừng hoạt động. Anh đập lò, chuyển sang buôn cám, nuôi lợn. Nhưng dịch lợn tai xanh hoành hành, cám bán ít người mua, bị nợ nhiều. Thấy không ổn định, anh dừng nuôi lợn, rút dần vốn để tìm nghề khác.
Trang trại gà đẻ trứng của gia đình anh Trần Văn Mạnh ở Duẫn Khê, Long Xuyên. Hiện ở cả hai trang trại, anh nuôi 3 vạn gà đẻ trứng, thu nhập bình quân mỗi ngày khoảng 12-15 triệu đồng. Ảnh: Phạm Nga.
Nhờ thời gian buôn cám, anh được tiếp xúc nhiều chủ trang trại nên biết đến nghề nuôi gà đẻ trứng. "Cả tiền giống và tiền thức ăn một con gà trung bình tốn 150 nghìn một năm. Nếu thuận lợi, một con cho khoảng 320 quả trứng. Bán 1.000 đồng/quả thì cũng lời được 170.000 đồng. Nuôi 3.000 con, mỗi năm sẽ lãi hơn 500 triệu", anh nhẩm tính để giải thích lý do chuyển đổi.
Năm 2008, hai vợ chồng chở nhau ra ngân hàng rút tiền, vàng trong ngân hàng về dựng trang trại để khởi nghiệp lần ba. Đến tham quan ở đâu thấy cách thiết kế chuồng trại, lắp đặt hệ thống thoát nước khoa học, anh ghi nhớ trong đầu để về nhà, chị Bảy vác gạch cho chồng tự xây. Năm đầu nuôi 3.000 con gà đẻ trứng, thấy lãi nên năm sau anh xây chuồng, nuôi 15.000 con.
Một ngày đầu đông sau ba năm khởi nghiệp, khi tỉnh giấc lúc 4 giờ sáng, anh Mạnh không nghe tiếng gà cục tác như thường lệ. Ra ra thăm chuồng, đập vào mắt anh là hàng chục con gà nằm sõng soài trong chuồng. Con còn sống thì rủ rỉ, bỏ ăn, đi phân xanh, trắng vì mắc bệnh Niu-cat-xơn (bệnh gà rù). Ông chủ biết năm đó lỗ to.
Những ngày sau đó, hai vợ chồng mở cuộc chiến giải cứu gà. Ngày nào cũng thức đến hai giờ sáng cho gà uống thuốc, tiêm, nhưng chẳng cứu được là bao. Nằm nghe tiếng những con gà ốm thở khò khè, vợ chồng anh nông dân trằn trọc vì tiếc của lại thương gà. Sáng ra, hai người chia nhau đi nhặt gà chết. Cao điểm có ngày đến 300 con.
Dịch bệnh năm đó giết hơn 5.000 trong tổng số 15.000 con gà trong trang trại của anh. Nhiều con sống được nhưng không còn khả năng đẻ trứng. Họ lại tiếp tục chồng sổ đỏ, vay ngân hàng gần một tỷ để mua giống mới, đầu tư thêm cơ sở vật chất. "Đây là lần đầu tiên nhà tôi phải đến ngân hàng vay tiền. Mất tiền ai không tiếc, nhưng anh ấy động viên tôi làm gì cũng mất học phí", chị Bảy nhớ lại.
Vài năm sau, gà lại chết vì bệnh cũ, chủ trại không muốn mất học phí lần ba. Anh thăm dò các công ty bán giống mới biết, họ thuê đơn vị khác chăm sóc. Vì muốn kiếm thêm lợi nhuận, đơn vị này trốn tiêm vắc-xin khiến gà bị bệnh. Từ đó, cứ gà một ngày tuổi, anh mua về nuôi để tự tiêm phòng. Làm nhiều nên không cần sổ sách, ngồi với khách, người đàn ông vẫn có thể đọc vanh vách tên hơn 10 loại vắc-xin, lịch tiêm cho gà hàng năm. "Giờ chỉ bệnh nào lạ, phức tạp tôi mới cần hỗ trợ của kỹ thuật", anh Mạnh nói.
Anh Hà Văn Bắc, giám đốc một công ty thú y cho biết: "Anh Mạnh là một người chăm chỉ và ham học hỏi. Gà có vấn đề gì là anh ấy lập tức nhờ tư vấn, tìm hiểu rõ mới thôi. Gần một năm nay, anh chưa phải nhờ chúng tôi tư vấn".
Anh Mạnh nhặt trứng trong trại gà hơn 15.000 con ở trang trại thuộc khu dân cư Ngư Uyên, Long Xuyên. Mỗi năm hai trang trại với 30.000 con gà cung cấp khoảng 5-6 triệu quả trứng gà thương phẩm. Ảnh: Phạm Nga.
Năm sau, gà tái đàn phát triển ổn định nhưng trứng bán chẳng ai mua. Anh Mạnh chất lên xe, chạy khắp thành phố Hải Dương, Hưng Yên, Hải Phòng đổ cho đại lý. Thị trường bán 1.000 đồng/quả, anh bán giá 900. Nhiều đại lý làm ăn thất bát, anh cho nợ 3-4 tháng mới lấy tiền. Về sau, anh mua xe tải 2,5 tấn, chở trứng cho đại lý rồi nhập cám ở các công ty mang về các trang trại bán kiếm lời.
Năm thì dịch bệnh, năm thì giá trứng lao dốc, người nuôi gà bỏ cuộc ngày càng nhiều, các trang trại cũng giảm đàn. Cầu nhiều hơn cung nên giá trứng lên hơn 2.000 đồng/quả, anh Mạnh thắng đậm. Có thời điểm mỗi ngày lợi nhuận từ trứng lên đến 15 triệu đồng.
Năm 2017, anh bàn với vợ đầu tư 6 tỷ mua thêm hơn một héc ta mở rộng trang trại. Lần này, chị Bảy càu nhàu phản đối. "Làm một cái còn mệt bở hơi tai, sức đâu mà làm cái nữa", chị cáu với chồng.
Một tháng sau đó, anh Mạnh phải chở vợ 4-5 lần đến khu đất định mua, bàn kế hoạch. Anh chỉ cho vợ chỗ nào xây chuồng gà, vị trí nào đào ao thả cá, nuôi ba ba, chỗ nào trồng cây ăn quả. Miệng vanh vách, ông chồng tính cho vợ vốn xây dựng, mua gà giống, thức ăn bao nhiêu, khi nào hoàn vốn. "Trước giờ cứ ông ấy tính toán, tôi chỉ việc làm theo, lần này cũng thế", chị Bảy nói. Bị "ông chủ kiêm bảo vệ trang trại" thuyết phục, chị xuôi theo. Hai trang trại hiện có 30.000 con gà, 900 con ba ba dưới ao.
Cũng đôi lần doanh thu âm tiền tỷ khi giá trứng lao dốc, nhưng nhờ vốn vững và năm sau thu nhập khởi sắc, vợ chồng anh Mạnh vượt cơn bão giá. Tháng 10 vừa qua, anh trở thành một trong 63 người được nhận bằng khen Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2020.
Vợ chồng anh Mạnh hiện thuê sáu nhân công làm việc ở hai trang trại. Một trang trại ở Duẫn Khê, Long Xuyên, anh bàn giao cho con trai cả. Thi thoảng, vợ chồng anh kiểm tra hoạt động ở trang trại của con trai từ hệ thống camera lắp đặt trên điện thoại. Ảnh: Phạm Nga.
Có tiền tỷ trong tay, nhưng anh đại gia nông dân quen áo phông tối màu, quần vương bụi cám. Có lần, đang vội việc ở trang trại nên anh mặc quần ống thấp, ống cao ghé một cửa hàng mũ bảo hiểm nhờ chủ bán cho ba chiếc tốt nhất. Người này nhìn khách từ đầu đến chân rồi bảo: "Nhà chị ở thành phố, thu nhập 15 triệu một tháng cũng chỉ dùng mũ bình dân. Em nông dân cần gì mũ xịn, lấy cái vừa vừa cho tiết kiệm". Anh Mạnh nghĩ bụng: "bằng một ngày làm ở trang trại", nhưng chỉ cười rồi sang hàng khác.
Hơn chục năm nay, ngôi nhà hai tầng xây từ năm 1991, cách trang trại chỉ hơn 3km, gia đình anh Mạnh hiếm khi về vì niềm đam mê với đàn gà vẫn chưa "có dấu hiệu hạ nhiệt". "Gửi ngân hàng số vàng kiếm được từ ngày làm lò gạch lấy lãi ăn vợ chồng tôi cũng nhàn nhã, có khi đủ tiền mua nhà, sắm xe hơi. Nhưng còn sức, còn phải lao động. Con cháu cũng nhìn vào mà cố gắng", anh nói.
